Leessample

Inleiding

A wise old owl sat on an oak,

The more he saw

The less he spoke,

The less he spoke,

The more he heard,

Why aren’t we like that wise old bird.

Dit boek bewandelt de weg van de uil, universeel symbool voor wijsheid en kennis. Centraal staat het verkrijgen van kennis en vaardigheden. Na het lezen van dit boek ben je in staat sneller, effectiever en doelgerichter te leren op een manier die bij jou past. Je zult een onvermoeibare autodidact worden, die alle benodigde kennis weet te vinden, te ontleden, te internaliseren en toe te passen, zodat je de wereld voor jezelf en anderen tot een betere plek kunt maken.

Het grootste onderscheidende vermogen van homo sapiens ten opzichte van andere primaten is de ontwikkeling van de hersenen en daarmee het vermogen tot abstract denken, taal, samenwerken en culturele evolutie. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van complexe samenlevingen en technologieën en homo sapiens in staat gesteld de planeet te domineren. Het leerproces speelde hierbij een belangrijke rol; generaties lang is kennis overgedragen en geaccumuleerd. Het vermogen om te leren en te innoveren maakte het mogelijk om technologieën en vaardigheden sneller te ontwikkelen en verder te verbeteren. Ook stelde het de mens in staat op een efficiëntere manier samen te werken en problemen op te lossen. Leervermogen is daarom een van de belangrijkste evolutionaire voordelen van de menselijke soort. Het gaat daarbij niet alleen om het leren van nieuwe dingen, maar ook om het overdragen ervan aan anderen. Door kennis over te dragen zorg je ervoor dat je eigen kennis op peil blijft en dat de kennis behouden blijft.

Beter worden in leren is erg belangrijk, want leren is de sleutel tot kennis. En kennis is macht – een gevleugelde uitspraak. Kennis heeft een onmiddellijk effect op je perceptie van de wereld en op de invloed die je kunt uitoefenen op je omgeving. Nederlanders zijn wereldberoemd om hun kennis op het gebied van watermanagement. Belangrijk om te voorkomen dat grote delen van Nederland overstromen, maar ook om nieuw land te creëren. Als inwoner van de Flevopolder verwondert het me dagelijks dat het land waar ik nu mijn eten op verbouw, ooit zee was. Er stond ooit een stel Nederlanders aan de rand van de Zuiderzee met de gedachte: hier gaan we een tulpentuin van maken.

Kennis is kracht.

Nieuwsgierigheid zit in de mens ingebakken, we willen alles weten. Van de kleinste kwantummechanische deeltjes tot de grootste kosmische objecten en alles daartussen. We onderzoeken iets tot we begrijpen hoe het in elkaar steekt, uit een basale behoefte om het te snappen.

Of je nu sneller wilt leren, moeite hebt met leren, lesgeeft aan anderen, kampt met faalangst of denkt dat je niet kunt leren, dit boek biedt je de hulpmiddelen, inzichten en methoden om effectiever te leren en jezelf te overtuigen van je eigen leervermogen. Je kunt zo leren je leerproces te optimaliseren en je leervermogen te maximaliseren, ongeacht de specifieke doelen of onderwerpen waar je aan wilt werken. Alles wat je leert, kun je direct toepassen in de praktijk. Daardoor ben je in staat je leerproces te versnellen. Als leerdoelen kun je denken aan het leren van nieuwe vaardigheden, zoals programmeren of dansen, het aan- of afleren van gewoonten of het leren van een nieuwe taal.

Mocht je veel weerstand ervaren tegen leren, dan is het goed om je het volgende te realiseren:

• Leren maakt je toekomstbestendig
  De wereld verandert in een razendsnel tempo. Al deze veranderingen vereisen nieuwe kennis, nieuwe vaardigheden en relativeringsvermogen. In sommige vakgebieden ben je helemaal uitgespeeld als je je een paar lang niet ontwikkelt. Een simpel voorbeeld: jongeren zijn in een paar jaar tijd van Facebook via Instagram naar Tiktok gegaan. Als jij als marketeer nog steeds via Facebook jongeren probeert te bereiken, dan behaal je geen optimaal resultaat. Het benutten van je leervermogen kan dus concurrentievoordelen bieden. Ook vaardigheden buiten je vakgebied zijn steeds vaker heel nuttig. Zo komt basiskennis van Excel in veel vakgebieden goed van pas. Blijf hier wel kritisch; je hoeft niet álles zelf te leren. Als je een ingewikkelde belastingvraag hebt, is het efficiënter een fiscalist te raadplegen.
• Leren vergroot je effect op de wereld
  Door nieuwe vaardigheden te leren, vergroot je je vermogen om problemen op te lossen, doelen te bereiken en uitdagingen aan te gaan. Dit kan leiden tot meer zelfvertrouwen en een gevoel van controle over je leven. Ik heb dit zelf ervaren. Als ondernemer heb ik vaardigheden ontwikkeld op het gebied van financiële planning en budgettering. Hierdoor kon ik mijn financiële situatie beter beheersen en de juiste beslissingen nemen voor mezelf en mijn bedrijven. Ook het leren over en toepassen van timemanagement heeft mijn leven sterk verbeterd. Door mijn tijd efficiënt in te delen, kan ik mijn werk eerder voltooien en meer tijd besteden aan de dingen die belangrijk voor me zijn, zoals familie en hobby’s. Verder heb ik veel gehad aan de filosofie van het stoïcisme. Door te leren hoe ik mijn emoties onder controle kan houden en mezelf niet te laten overweldigen door woede, angst of verdriet, heb ik mezelf weerbaarder gemaakt tegen negatieve emoties en kan ik een vreedzamer en productiever leven leiden.
• Leren biedt je een nieuw perspectief op de wereld
  Met alles wat je leert, krijg je een nieuw perspectief op de wereld. Sinds ik ben gestart met mijn opleiding ‘Jacht en faunabeheer’, kijk ik op een andere manier naar de natuur en ecosystemen. Ik kijk meer naar vogels, planten en sporen. Als ik een buizerd zie, denk ik altijd: luie jager – eerder was het gewoon een grote vogel. Elke plant is interessant. En sinds ik zelf ben begonnen met groente verbouwen en fruit telen, is mijn relatie met eten veranderd, kijk ik anders naar aarde, bloemen en planten, en kom ik in winkels waar ik voorheen nooit kwam. Het leren van iets nieuws levert je meer voordelen op dan de vaardigheid zelf. Door bijvoorbeeld een nieuwe taal te leren, leer je niet alleen de taal zelf, maar ook de manier van denken en communiceren die bij de cultuur hoort. Hierdoor ontvouwt de wereld zich en krijg je een beter begrip van de complexiteit en diversiteit van menselijke ervaringen. Dat kan leiden tot meer creativiteit en probleemoplossende vaardigheden.
• Leren is goed voor je hersenen
  Leren heeft ook fysieke voordelen. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat het opdoen van nieuwe kennis en vaardigheden de neuroplasticiteit vergroot. Dit is het vermogen van je hersenen om zichzelf te reorganiseren, te herstellen of te veranderen. Hierdoor kunnen je cognitieve functies beter worden, zoals je geheugen, concentratievermogen en probleemoplossend vermogen. Als je slechts af en toe met eetstokjes eet, is het behoorlijk lastig om wat rijstkorreltjes met stokjes op te pakken. Je moet heel goed kijken naar wat je doet. Als je dan in een hersenscanner zou worden gelegd, zouden de onderdelen van de hersenen die je gebruikt, beperkt oplichten. Ga je een maand naar Azië en eet je zoals de locals, dan wordt het bedienen van de stokjes een automatisme. Je hersenen voeren dit een stuk efficiënter uit. Zou je na die drie maanden weer in een hersenscanner liggen tijdens het uitvoeren van de taak, dan zouden de betrokken neurologische paden oplichten als een kerstboom.

Veel redenen dus om direct aan de slag te gaan met leren hoe je moet leren. Eerst lees je meer over hoe leren precies werkt (hoofdstuk 1). Daarna leer je hoe je je eigen leerweg opzet (hoofdstuk 2) en hoe je de informatie die je tot je neemt, het beste kunt opslaan (hoofdstuk 3). Vervolgens krijg je inzicht in de verschillende methoden en technieken van het leren (hoofdstukken 4 t/m 8). Wat je hier aan kennis opdoet, kun je direct toepassen door de opdrachten te maken en de resultaten daarvan te verwerken in je eigen leerweg. Aan het eind van elke paragraaf vind je advies: doen, laten, nooit meer vergeten.

De basis voor dit boek is gelegd door bijna tien jaar lesgeven. Een tweede belangrijke bron wordt gevormd door mijn interviews voor de podcastserie Eindbazen, waarin ik over het onderwerp ‘leren’ sprak met onder anderen Remco Claassen, Thom Harinck, Martijn de Jong, Bas Kodden en Ben Tiggelaar. Op verschillende plekken in dit boek vind je verwijzingen naar afleveringen van deze serie.